طوفان فکری Brainstorming

این دیدگاه که دو فکر بهتر از یک فکر کار می کند مورد قبول بسیاری از جوامع و سیستم های قانونی دنیاست و دامنه این باور به آنجا کشیده شده است که امروزه بسیاری از تصمیمات به وسیله گروه ها و کمیته ها گرفته می شود. بررسی ها نشان داده است که مدیران بیش از چهل درصد وقت خود را در جلسات می گذرانند و بدون شک قسمت عمده ای از این وقت به تشخیص مسائل و تعیین راه حل ها و انتخاب ابزارهای اجرایی مناسب صرف می شود. 
در تصمیمات گروهی اطلاعات کامل تر و جامع تر است راه حل و نتیجه پایانی به راحتی توسط تمامی اعضا پذیرفته می شود زیرا در شکل گیری آن سهیم بوده و در فرآیند تصمیم سازی شرکت داشته اند. جلسات ایده پردازی و همفکری که می توانند با رویکردها و روش های مختلفی اداره شوند، سعی برآن دارند تا برای رسیدن به پاسخ یک سوال سازمانی از توانایی تمامی افراد گروه بهره ببرند. جلسات مشورتی می توانند به یکی از روش های زیر اداره شوند: 
– ایجاد طوفان فکری یا Brain storming 
– روش اسمی
– روش دلفی
– میزگرد از راه دور 
– شش کلاه تفکر
– ….
در میان تمامی روش ها و رویکردهایی که در جلسات هم فکری و هم افزائی به کار گرفته می شود دو روش طوفان فکری و دلفی بیش از دیگران شناخته شده هستند.

Brainstorming یک تکنیک خلاقیت فردی یا گروهی است که در طی آن، با جمع آوری فهرستی از ایده‌ ها که خود به‌ خود توسط اعضا تولید می ‌شود، برای رسیدن به یک جمع‌ بندی در مورد یک مسأله تلاش می ‌شود. 
این اصطلاح، اولین بار در سال ۱۹۵۸ توسط الکس فیکنی آزبورن در کتابی با عنوان تخیل عملی محبوبیت پیدا کرد. آزبورن ادعا کرد که برای تولید ایده، طوفان فکری موثرتر از کار کردن افراد به طور مستقل است؛ هرچند تحقیقات اخیر، این موضوع را زیر سوال برده ‌اند. امروزه از این اصطلاح، برای اشاره کلی به تمام انواع جلسات ایده ‌پردازی استفاده می ‌شود. 
چهار قاعده اساسی باید در طوفان فکری رعایت شود: تمرکز بر کمیت، اجتناب از انتقاد، استقبال از ایده‌ های غیرمعمول و ترکیب و بهبود ایده ‌ها. رعایت این قواعد، منجر به هم ‌افزایی در گروه می‌ شود که نهایتاً باعث بروز خلاقیت در اعضای گروه می ‌شود. بر این اساس، محدودیتی برای مطرح کردن ایده ‌ها وجود نخواهد داشت و طی یک فرایند طبیعی و بدون دخالت بیرونی، جمع مستمراً به ایده ‌های بهتر دست خواهد یافت.


کاربرد و اهداف طوفان فکری:

۱. توانمندسازی نیروی انسانی و آموزش
۲. اولویت ‌بندی مسائل و مشکلات (افزایش تولید، کاهش هزینه‌ ها، افزایش کیفیت، انگیزه، فروش و …)
۳. انتخاب بهترین راه حل
۴. افزایش قدرت ابتکار و خلاقیت در نیروی انسانی
۵. افزایش انگیزه در کارکنان
۶. ایجاد کار تیمی و مدیریت مشارکتی
۷. بدست آوردن ایده ‌های بزرگ 

نحوه انجام طوفان فکری:

مراحل زیر فرآیند Brain storming را با بیانی ساده شرح می دهد. این روش بنا به موضوع و موقعیت استفاده ممکن است با مراحلی متفاوت ¬تر اجرا شود لیکن ساختار کلی آن یکسان است. 
۱. ثبت موضوع مورد نظر بر روی تخته و توضیح در مورد آن برای افراد توسط تسهیل گر
۲. یادآوری قواعد و اصول اجرای کار برای شرکت ‌کنندگان توسط تسهیل ‌کننده
۳. ارائه ایده ‌ها و نظرات بصورت گردشی: در هر نوبت فقط یک ایده باید بیان گردد و در صورت عدم وجود ایده ‌ای با گفتن واژه «بعدی» نوبت به دیگری واگذار می ‌شود.
۴. ثبت کلیه ایده‌ ها توسط دبیر جلسه
۵. اتمام مرحله ثبت عقاید در صورت گفتن کلمه «بعدی» توسط تمام افراد
۶. دسته بندی و جمع ‌بندی نتایج

از مزایای اصلی ‌ای که طرفداران این روش برای آن ذکر می‌ کنند تقویت روحیه کار گروهی ا‌ست و انتقاد عمده ‌ای که به آن وارد می‌ شود وقت ‌گیر بودنش است.

معایب روش طوفان فکری:
– دشوار بودن ايجاد شرايط جهت اظهارنظر آزاد و بي ‌واسطه
– دشوار بودن پيروي از اصول جلسات
– دشواري دستيابي به پيشنهادات متنوع با توجه به تمايل گروه بر حصول توافق 
– دشواري ارائه پيشنهادات متنوع با توجه به تمايل گروه به ارائه موارد بديهي يا ايده ‌آل
– دشوار بودن جمع بندی و نتیجه گیری نهایی