هدف از استفاده از دو ماتریس ارزیابی عوامل داخلی و ارزیابی عوامل خارجی تعیین موقعیت سازمان در صنعت و تجویز استراتژی‌های کلان مناسب برای سازمان می‌باشد. این عمل در مرحله اول از چارچوب تدوین استراتژی به عنوان دریافت اطلاعات ورودی انجام می‌گیرد و خروجی این ماتریس‌ها در ماتریس SWOT در مرحله تحلیل و مقایسه استراتژی‌ها‌ مورد استفاده قرار می‌گیرد. استفاده از این ابزار به سادگی امکان‌پذیر است و درک و استفاده از آن نیاز به تخصص خاصی ندارد.

ماتریس ارزیابی عوامل داخلی (IFE)

ماتریس ارزیابی عوامل داخلی (Internal Factor Evaluation) یکی از ابزارهای بررسی و تحلیل محیط داخلی است که عمدتا برای شناسایی ضعف یا قوت کلی سازمان به کار می‌رود. برای تهیه یک ماتریس ارزیابی عوامل داخلی عمدتا به قضاوت‌های شهودی و نظرات دست‌اندرکاران تکیه می‌شود. این ابزار برای جمع‌آوری اطلاعات درون‌سازمانی در فرایند برنامه‌ریزی استراتژیک در سازمان‌های دولتی و خصوصی کاربرد دارد. ماتریس IFE قوت ها و ضعف های موجود در عملکرد و وضع موجود شرکت را ارزیابی می‌کند.

مراحل ایجاد یک ماتریس ارزیابی عوامل داخلی (IFE):

گام اول: شناسایی فاکتورهای کلیدی داخلی سازمان شامل نقاط قوت و ضعف سازمان
گام دوم: اختصاص یک ضریب وزنی از صفر (بی اهمیت) تا یک (بسیار مهم) به هریک از فاکتورها
گام سوم: نسبت دادن امتیازی بین صفر تا 4 به هریک از نقاط قوت و ضعف براساس وضعیت موجود سازمان در بهره‌گیری از نقاط قوت و مقابله با نقاط ضعف سازمان
گام چهارم: محاسبه امتیاز موزون‌شده نقاط قوت و ضعف

 نحوه محاسبه درصد عوامل کلیدی داخلی:

پارامترهای استفاده شده در این فرمول به شرح زیر می‌باشند:
IF% : درصد عوامل کلیدی داخلی
S : مجموع امتیاز وزن‌دار نقاط قوت
W: مجموع امتیاز وزن‌دار نقاط ضعف

ماتریس ارزیابی عوامل خارجی(EFE):

ماتریس ارزیابی عوامل خارجی (External Factor Evaluation matrix) (EFE) یکی از ابزارهای کمی در تجزیه و تحلیل استراتژی است. استفاده از این ماتریس باعث ایجاد توافق و تمرکز افراد بر روی تهدیدها و فرصت ها می شود.

مراحل ایجاد یک ماتریس ارزیابی عوامل خارجی (EFE):

گام اول: شناسایی عوامل کلیدی خارجی تاثیر گذار بر سازمان شامل فرصت‌ها و تهدیدات
گام دوم: اختصاص یک ضریب وزنی از صفر (بی اهمیت) تا یک (بسیار مهم) به هرعامل
بهتر است جهت وزن‌دهی فاکتورها از نظرات خبرگان آن صنعت و مسئولان و دست اندرکاران شرکت بهره جست.
گام سوم: نسبت دادن امتیازی بین صفر تا 4 به هریک از فرصت‌ها و تهدیدها براساس وضعیت موجود سازمان در واکنش به آن‌ها
گام چهارم: محاسبه امتیاز موزون‌شده فرصت‌ها و تهدیدها
تفسیر نتایج: عدد امتیاز وزنی میزان آمادگی سازمان جهت مواجه شدن با تهدیدها و یا استفاده از فرصت ها را نشان می دهد. عدد ۴ آمادگی بالا و عدد ۱ آمادگی بسیار کم است.

نحوه محاسبه درصد عوامل کلیدی خارجی:

پارامترهای استفاده شده در این فرمول به شرح زیر می‌باشند:
EF% : درصد عوامل کلیدی خارجی
O : مجموع امتیاز وزن‌دار فرصت‌ها
T : مجموع امتیاز وزن‌دار تهدیدات

تحلیل IEFE و تعیین استراتژی‌های کلان سازمان

به منظور تحلیل IEFE ابتدا درصد عوامل کلیدی داخلی و درصد عوامل خارجی را محاسبه کرده سپس ماتریس موقعیت سازمان را تشکیل می دهیم. بسته به اینکه وضعیت سازمان با کدامیک از خانه های ماتریس منطبق است، استراتژی کلان خاصی برای آن تجویز می‌شود و کلیه استراتژی‌های اصلی سازمان، حول این استراتژی استوار می‌گردند.

با توجه به انطباق وضعیت سازمان با هریک از خانه‌های ماتریس فوق، استراتژی‌های کلان زیر تجویز می‌شود:
موقعیت (1): استراتژی توسعه طبیعی
شامل توسعه محصولات، خدمات و بازار هدف در فرصت‌ها

موقعیت (2و 4): استراتژی توسعه انتخابی
شامل انتخاب جذاب‌ترین فرصت توسعه از میان فرصت‌های توسعه بالقوه

موقعیت (3و 5 و7): استراتژی حفظ و مراقبت رقبا
تلاش برای حفظ وضعیت موجود(سهم بازار)

موقعیت (6و 8و 9): استراتژی کاهش
خروجی تدریجی از صنعت و یا تغییر حوزه فعالیت

بیشتر بخوانید:

ماتریس بررسی رقابت CPM

تحلیل سوآت SWOT

ماتریس ارزیابی اقدام و موقعیت استراتژیک (تحلیلSPACE)

ارزیابی عوامل داخلی و خارجی IEFE

ماتریس گروه مشاوران بوستون (BCG)