به سرمایه گذاری های جانبی جهت کاهش ریسک تغییرات پیش بینی نشده قیمت دارایی ها و کاهش ریسک سود و زیان، پرتفوی سرمایه گذاری پوشش ریسک گفته می‌شود.
سرمایه گذاران از این استراتژی هنگامی استفاده می‌کنند که از عملکرد بازار نامطمئن هستند.
در شرایط عادی، پوشش ریسک می‌تواند از ابزارهای مالی گوناگونی مانند برگه سهام، پیمان های آتی، قراردادهای آتی و اختیار معامله، همچنین گونه‌های مختلف از ابزارهای مشتقه، قراردادهای آتی و معاملات فرابورس تشکیل شود.
در شرایط حرفه‌ای، استراتژی پوشش ریسک، شامل یک سرمایه‌گذاری ثانویه می‌باشد که قیمت آن، همواره در جهت عکس سرمایه‌گذاری اولیه حرکت می‌کند. یکی از راه‌های معمول برای پوشش ریسک اتخاذ موقعیتی است که سود ناشی از یک سرمایه گذاری را تضمین کند. برای مثال سرمایه گذاری در قرارداد آتی یا اختیار یا فروش سهامی که در آن سرمایه گذاری کرده‌اید، متداول‌ترین راه برای پوشش ریسک است.
به عنوان مثال شما در بازار سرمایه سهام شرکت فرضی abc را خریداری نموده اید، برای اینکه از نوسانات قیمت سهم abc دوری کنید و سود خود را تضمین نمایید، یک قرارداد اختیار فروش سهم برای 6 ماه آینده به قیمت تعیین شده نیز خریداری می نمایید. با این کار شما اختیار خواهید داشت تا در تاریخ سررسید (6 ماه بعد) سهام خود را در صورت تمایل به قیمت تعیین شده بفروشید و در مقابل، خریدار متعهد است که در تاریخ سررسید (6 ماه بعد) سهام abc را به قیمت از پیش تعیین شده در قرارداد از شما خریداری نماید. با این کار شما توانسته اید ریسک نوسانات قیمت سهام خود را پوشش دهید. پوشش ریسکی که به درستی انجام شده باشد، ریسک شما را به صفر کاهش می دهد. البته با صرف هزینه ای اندک که شامل هزینه عقد قرارداد می شود.
پوشش ریسک، تنها محدود به فروش در قیمتی مشخص، از طریق قرارداد آتی و اختیار نیست. سرمایه‌گذار همچنان می‌تواند با ورود به دو بازار، که افت و خیز قیمت ها در بازارهای مورد نظر، اغلب در جهت عکس یکدیگر حرکت می‌کنند، ریسک سرمایه گذاری خود را کاهش دهد.
به عنوان مثال اگرچه در بسیاری از اوقات نیز دیده شده که طلا و دلار هم جهت با یکدیگر حرکت می کنند اما داده های تاریخی نشان می دهند در اکثر اوقات قیمت دلار آمریکا و طلا، در جهت عکس یکدیگر حرکت کرده‌اند، علت این مسئله این است که طلا در بازارهای جهانی به دلار آمریکا ارزش گذاری می شود و با بالا رفتن ارزش دلار، قیمت طلا برای کسانی که با دیگر ارزها قصد خرید دارند گران می شود و در نتیجه از تقاضای آن کاسته شده و کاهش قیمت را به دنبال دارد. به همین منظور یک نمونه از پوشش ریسک اینگونه شکل می گیرد که سرمایه‌گذار می‌تواند از یک سو با خرید ارز، برای نمونه؛ دلار آمریکا در بازار فارکس و از سوی دیگر، خریداری فلزات گران بها، برای نمونه؛ طلا ریسک سرمایه‌گذاری خود را کاهش دهد.
صندوق‌های پوشش ریسک یا صندوق‌های پوششی (Hedge fund) که از آن با عنوان پوشش سرمایه نیز یاد می‌شود، حاملان سرمایه‌گذاری و ساختارهایی برای کسب و کار هستند که به سرمایه‌گذاران خود امکان حضور در طیف وسیع تری از موقعیت‌های تجاری و سرمایه گذاری را می‌دهند. چنین صندوق‌هایی توسط یک شرکت حرفه‌ای مدیریتی اداره می شوند. صندوق‌های پوشش ریسک عموماً به دلیل استفاده شان از اهرم هایی که از سوی نهادهای نظارتی سقفی برایش تعیین نشده با صندوق سرمایه گذاری مشترک و به دلیل این که اکثرشان در بازارهای نسبتا نقدشونده سرمایه‌گذاری می‌کنند، با صندوق سهام اختصاصی تمایز دارند.
این سرمایه گذاران عموماً موسساتی هستند مانند صندوق هاي بازنشستگي، شركت هاي بيمه، بانك هاي خصوصي كه در اين صندوق ها سرمايه گذاري مي كنند و عموماً اوراق نقد شونده را در بازارهای عمومی معامله می‌کنند تا نوسان سبد خود را حداقل كرده و بازده بالايي كسب كنند. این صندوق ها همچنین انواع وسیعی از استراتژی های سرمایه گذاری را به کار می‌برند، و از تکنیک هایی همچون فروش استقراضی و اهرم مالی بهره می جویند.
این دو مجموعه نهاد مالی تفاوت های زیادی نیز با هم دارند که باعث می شوند برای اهداف مختلفی مورد استفاده قرار بگیرند. در پایین برخی از تفاوت های آن ها برشمرده شده است:
صندوق های سرمایه گذاری مشترک بورس زیر نظر کمیسیون اوراق بهادار فعالیت می‌کنند در حالی که صندوق‌های پوشش ریسک شامل این موضوع نمی‌شوند.
صندوق‌های پوشش ریسک معمولا انعطاف‌پذیری بیشتری دارند و در معامله کردن آزادند و حتی می‌توانند در بازار پوزیشن فروش نیز بگیرند در حالی که صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک بسیار کم‌ریسک‌تر هستند.
صندوق‌های پوشش ریسک می‌توانند در انواع اوراق مشتقه نیز سرمایه‌گذاری کنند و حتی در زمان گرفتن پوزیشن‌های فروش اهرم مالی بالایی دریافت کنند. اما صندوق های سرمایه‌گذاری مشترک نمی‌توانند در اوراق مشتقه سرمایه‌گذاری کنند و با توجه به اینکه نمی‌توانند پوزیشن فروش بگیرند اهرم مالی آنها نسبت به صندوق‌های پوشش ریسک کمتر است. مدیر یک صندوق پوشش ریسک از آزادی عمل بیشتری برخوردار است بدین معنی که انتظار می‌رود بخشی از سرمایه خود را در استراتژی مشخصی در یک فضای ریسکی قرار بدهد و اگر این کار را انجام ندهد نشانه خوبی محسوب نمی‌شود. اما در صندوق سرمایه‌گذاری مشترک چنین انتظاری وجود ندارد.
صندوق هاي پوشش ريـسك در راسـتاي ارتقـاء بـازده و كـاهش ريـسك هـم از اسـتراتژي هـاي بلندمدت و كوتاه مدت و هم آربيتراژ استفاده مي كنند. استراتژي هايي كه در اين نوع صـندوق هـا بـه كار ميروند بسيار متنوع اند:
رشد تهاجمي: سرمايه گذاري در سهام شركت هايي كه انتظار ميرود درآمد سـهام آن رشد پرشتابي داشته باشد.
سرمايه گذاري در اوراق بهادار بحراني: خريداري سهام، وام و مطالبات تنزيل شـده شركت هايي كه در مواجهه با ورشكستگي يا سازماندهي مجدد هستند. بـه دليـل عـدم آگاهي بازار از ارزش حقيقي اين اوراق و بـه دليـل اينكـه شـركت هـاي سـرمايه گـذاري نميتوانند اوراق بهاداري را كه زير درجه خاصي باشند، در مالكيت خـود داشـته باشـند، سود ميبرند.
سرمايه گذاري در بازارهاي نوظهـور: سـرمايه گـذاري روي سـهام يـا وام بازارهـاي نوظهور كه مستعد تورم بالا و رشد نوساني هستند.
سرمايه گذاري در درآمد دارايي ها: سرمايه گذاري روي درآمد دارايي ها با اسـتفاده از قدرت اهرمي ابزارهاي مالي مشتقه.
بهره برداري از تغييـر سياسـت هـاي كـلان دولـت: نظيـر بهـره بـرداري از تغييـر سياست هاي دولت روي نرخ بهره
فروش استقراضي: فروش سهامي است كه در مالكيت صندوق نيست.
استفاده از استراتژي چندگانه: بكارگيري استراتژي هاي مختلف بـه طـور همزمـان براي تحقق بخشيدن به اهداف كوتاه مدت و بلندمدت
لازم به ذکر است اگرچه تعداد این صندوق ها در بازارهای بزرگ سرمایه در دنیا بسیار چشمگیر و این صندوق ها بسیار پربازده هستند اما در ایران با توجه به اینکه در بورس اوراق بهادار تهران ابزارهای مشتقه متنوعی وجود ندارد، لذا تشکیل صندوق پوشش ریسک عملاً در این بازار امکان‌پذیر نیست.
بیشتر بخوانید:
مدیریت استراتژیک مدیریت استراتژیک به دنبال ساختن “آینده دلخواه” است.
